Bombina Bombina – czyli łacińska nazwa kumaka nizinnego należącego do najmniejszych płazów lądowych.

W Polsce płaz ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową – wpisany do czerwonej księgi gatunków zagrożonych  oraz wymagający ochrony czynnej.

Długość  ciała dojrzałych płciowo osobników rzadko przekracza 5 cm. Zewnętrznie przypomina małą ropuchę.

Grzbiet ma barwę szarą lub brązowo -oliwkową, zmieniającą się pod wpływem otoczenia, w którym kumak żyje.  

Charakterystyczne u kumaków nizinnych jest ubarwienie brzucha. Jest ono ważną cechą gatunkową, umożliwiającą rozróżnienie kumaka nizinnego od bardzo do niego podobnego kumaka górskiego. Mianowicie u kumaka nizinnego brzuch ciała pokryty jest jaskrawymi czerwonymi lub pomarańczowymi plamami o charakterystycznym kształcie, na mniej lub bardziej popielatym tle. Na tle tym oprócz wydatnych czerwonych plam występują jeszcze inne, niewielkie plamki białego koloru, szczególnie na bokach ciała.

Jest aktywny zarówno w dzień, jak i w nocy. Czasami zdarza się, że napotkany na lądzie i wystraszony kumak odwraca się na plecy i nieruchomieje, prezentując odstraszające ubarwienie brzucha. Jest to jego zachowanie obronne. Dla wielu drapieżników jest to sygnał jadowitości. Zachowanie to nosi nazwę „refleksu kumaka”

foto Wikipedia

Skóra kumaka, nawet przy niewielkim podrażnieniu wydziela gęsty, pieniący się śluz. Jad w nim zawarty jest trujący dla zwierząt i człowieka, a nawet dla kumaka. Peptyd zawarty w jadzie nosi nazwę – bombezyna, stąd nazwa łacińska Bombina Bombina.

Białko to jest wykorzystywany min w medycynie jako marker niektórych nowotworów np. raka trzustki.

Jest płazem typowo wodnym. Prawie całe życie spędza w wodzie. Na lądzie spotkać go można jedynie wtedy, gdy wyschnie zbiornik wodny, w którym przebywał albo w czasie zimowania kiedy to potrafi oddalić się nawet o 1000 m w poszukiwaniu odpowiedniej kryjówki. Kiedy natomiast zbiornik wyschnie, podejmuje wędrówkę w poszukiwaniu następnego. Nie szuka jednak zbiornika dużego, zadowala się każdym pierwszym, jaki znajdzie. Tak więc kumaka spotkać można nie tylko w dużych stawach i jeziorach, ale również w bardzo małych zbiornikach wodnych, nawet w okresowych, szybko wysychających kałużach i koleinach dróg polnych. Jeśli już znajdzie zbiornik wodny, przebywa w nim całymi latami. W tych samych zbiornikach, gdzie żyje, odbywa też gody.

W pierwszej  połowie kwietnia budzą się ze snu zimowego a w drugiej połowie, kiedy temperatura wody wynosi około 15 stopni, zaczynają gody i wtedy można usłyszeć charakterystyczne kumkanie brzmiące jak „kum-kum”. Tylko samce wydają te dźwięki, bo wiem samice nie posiadają rezonatorów.

Kumak nizinny ma wysokie wymagania ekologiczne co do siedliska i jest wrażliwy na jego urbanizację. W optymalnych warunkach żyje do 10 lat a w warunkach hodowlanych nawet do 30 lat.  

Foto: Instytut Ochrony Przyrody PAN

Foto: Instytut Ochrony Przyrody PAN